credit beeld: pixabay.com/users/alterfines

Vrijwel alle sectoren gaan gebukt onder tekort aan medewerkers. Dat heeft deels te maken met het vertrek van personeel tijdens de coronapandemie, maar ook met de vergrijzing, zo schrijft ABN Amro in zijn Sectorale Welzijnsmonitor. In de huidige krappe arbeidsmarkt is het lastig om goed personeel te krijgen. Uit de meest recente cijfers blijkt dat het aantal openstaande vacatures nog verder is toegenomen in het tweede kwartaal van 2022.

Vergrijzing

De personeelstekorten zijn echter tevens in toenemende mate structureel van aard als gevolg van demografische ontwikkelingen. Zo is de grijze druk, de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder en het aantal personen van 20 tot 65 jaar, sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw flink toegenomen; van 14 procent in 1950 naar 34 procent in 2021. De vergrijzing neemt de aankomende jaren naar verwachting alleen maar verder toe.

Belemmering

Het personeelstekort is voor veel retailers een probleem, omdat het ten koste gaat van de service, leidt tot langere levertijden, een hogere werkdruk en soms zelfs uitstel van uitbreidingsplannen. Dat betekent automatisch dat de groei en ontwikkeling van de retailsector ook onder druk staat. In het vierde kwartaal van 2021 gaf bijna 27 procent van de ondernemers in de detailhandel aan een tekort aan arbeidskrachten als een belemmering te ervaren; dat percentage is in het tweede kwartaal opgelopen naar 39 procent:

Lage lonen

Een reden dat mensen niet snel kiezen voor een baan in de detailhandel of er niet lang werken zijn de relatief lage lonen. Dat komt volgens de bank deels door de Lage-Inkomens-Voordeel (LIV) regeling, de jaarlijkse tegemoetkoming die werkgevers krijgen als ze werknemers in dienst hebben die het minimumloon krijgen of net iets meer, maar maximaal 125 procent van het minimumloon. Met deze jaarlijkse vergoeding (maximaal van 950 euro per werknemer) wil de overheid ondernemers stimuleren meer werknemers met lage lonen, vaak laagopgeleide mensen, aan te nemen of in dienst te houden. Als bedrijven de lonen verhogen, dan raken zij het subsidiegeld kwijt. Wat ook meespeelt, is dat in deze sector veel jongeren werken: in 2020 was dat aandeel in de retail food maar liefst 65 procent en in de retail non-food bijna 30 procent. Het aandeel flexibele arbeidscontracten is 70 procent van het totaal aantal werkenden in retail food en voor retail non-food is dit 60 procent.

Ontevreden

Gevolg van deze lage beloning is dat personeel moeilijker een woning kopen of met hun salaris een huishouden zonder schulden onderhouden. Dat heeft een negatieve invloed op het gevoel van welzijn, aldus ABN Amro. De bank haalt in dit kader een enquête van vakbond FNV in maart 2022 aan onder bijna 1.000 winkelmedewerkers en daaruit blijkt dat 75 procent ontevreden is te zijn met het salaris. Een derde geeft aan niet rond te kunnen komen. De hoge inflatie en stijgende energieprijzen zorgen ervoor dat mensen minder te besteden hebben en mensen met een laag inkomen voelen dat extra in bun portemonnee.

Winst boeken

Om de retail aantrekkelijk te maken voor mensen ziet ABN Amro twee oplossingen: hogere salarissen en het welzijn van personeel vergroten. Vooral op dat laatste punt kan de sector winst boeken, want hoewel het welzijn van werknemers in de retail in 2020 is toegenomen ten opzichte van 2019, ligt de totale welzijnsscore van de sector lager dan voor het totale bedrijfsleven:

Zelf bepalen

Maar de retail kan ook nog stappen maken door te investeren in scholing bijvoorbeeld, zelfstandigheid en een goede privé-werkbalans. Zo neemt een relatief klein deel van de werknemers deel aan een cursus of opleiding (31 procent in 2020), ze worden door hun leidinggevenden ook relatief beperkt gestimuleerd om hun vaardigheden te ontwikkelen (19 procent in 2020). Ook de balans tussen werk en privé kan beter; uit onderzoek van de bank blijkt dat er weinig ruimte is om zelf verlof en eigen werktijden te bepalen. Verder zou de tevredenheid van werknemers kunnen worden opgeschroefd door meer ruimte te geven zelf beslissingen te nemen. Werknemers in de retailsector scoren namelijk relatief laag op zelfstandigheid. Zo kan slechts 40 procent regelmatig zelf het werktempo bepalen tegenover bijna 60 procent van de werknemers in het gehele bedrijfsleven.

Nasleep coronacrisis

In hoeverre ondernemers kunnen inzetten op hogere salarissen en vergroten van het welzijn hangt af van de mate waarin ze gebukt gaan onder de gevolgen van de coronapandemie. Retailers kampen met schulden bij de belastingdienst onder meer en ze hebben ingeteerd op hun reserves. Hier komen de gestegen energiekosten en afnemende koopkracht bovenop, stelt de bank. Dat maakt investeren, ook in personeel, niet altijd mogelijk.